.jpeg)
Bugün endüstride işletme ekonomisine en fazla etki eden faktörlerden biri malzeme iletimidir. Bantlı konveyörle, sürekli malzeme iletiminde bir çok uygulama alanları içinde en elverişli sistemi oluştururlar. Erişilebilen yüksek taşıma kapasitesi, uzun mesafelere yük taşıma yeteneği, transport yolunun kavisli olabilmesi, basit tasarım, hafif yapı, güvenilir işletme gibi özellikler bantlı konveyörleri en çok kullanılan transport makinası durumuna getirmiştir. Taşınan malzemeler kuru veya ıslak, pülverize hububatta olduğu gibi tane veya kömürde olduğu gibi parça halinde olabilir.
Bantlı konveyörler esas itibariyle iki kasnak arasında gerilmiş ve rulolarla mesnetlenmiş uçsuz bir banttan ibarettir. Normal olarak bandın üst yüzü malzemenin naklinde kullanılmakla beraber dönüş kolundan istifade edilen konveyörler de vardır. Malzemenin yüklemesi ve boşaltılması konveyör boyunca herhangi bir noktada yapılabilir. Daha önce belirtildiği gibi mesafeler uzun ve kapasite büyük olursa bantlı konveyör uygun malzemenin naklinde en ekonomik çözümü sağlar.
5.2. BANTLI KONVEYÖRLERİN HESABI
Dökme yükler taşındığında, band genişliğini konveyörün kapasitesi ve nakledilen malzemenin boyutu belirler. Parça mal taşınması durumunda ise bu genişliği parçaların sayısı ve dıştan dışa ölçüleri belirler. Düz taşıyıcı rulolarla desteklenen bir band üzerinde, serbest akışlı bir malzemenin bir ikizkenar üçgen biçimini alacağı kabul edilir. Band kenarlarından saçılmayı önlemek için üçgen tabanı, B band genişliği ve ϕ ise yükün statik sevk açısı olmak üzere b = 0.8B ve üçgenin taban açısı ϕ1 ≅ 0.35ϕ alınır. Eğim bir konveyörde, yükün muhtemel saçılmalarını ünlemek tanımlamak için C1 düzeltme katsayısı hesaba katılır. Bu katsayı konveyör eğimine bağlıdır. Bir düz band üzerindeki yükün enine kesitinin alanı:
Bant hızı taşınan yükün cinsine, konveyör eğimine, ara boşaltmalar olup olmayacağına bağlıdır. Pulluklar aracılıyla boşaltmaların yapıldığı konveyörlerde band hızı 1.25 ile 1.6 m/s’yi geçmemelidir. a parçanın boyutu olmak üzere amax en büyük parça boyutu, amin en küçük parçanın boyutu olarak alındığında amax / amin oranı 2,52‘dan büyükse malzeme boyutlandırılmamış malzeme .olarak adlandırılır. Eğer bu oran 2.5’den küçükse malzeme boyutlandırılmıştır denir. Boyutlandırılmış malzemeler ortalama parça büyüklüğü diye ifade edilen; 2 max min a a a + ′ = (5.7) değeri ile nitelendirilir. Boyutlandırılmamış malzemelerde a’ = amax alınır. Yukarıda bulunan bant genişlikleri aşağıdaki bağıntılara göre parça boyutuyla irdelenmelidir. Sınıflandırılmamış malzemeler için : B ≥ a′ + 200 [mm] (5.8) Sınıflandırılmış malzemeler için :
B ≥ 3.3a′ + 200 [mm] (5.9) olmaktadır. Son olarak seçilen bant genişliği hesaplanan genişliğin üstünde en yakın standart genişliğe yuvarlatılmalıdır. Parça mallar taşımak üzere tasarlanmış bir bantta, bant genişliği iletilecek yükün dıştan dışa ölçülerine ve band üzerindeki konumuna bağlıdır. Mallar bandın iki kenarından 50-100 mm içeride olacak biçimde yüklenmelidir
yazılır. Eğimli olarak malzeme iletiminde kullanılan konveyörlerde band ağırlığının band doğrultusundaki bileşeninden dolayı da bir germe kuvveti vardır. Tahrik kasnağının üstte olması halinde bant ağırlığından dolayı gergin ve gevşek kolda kuvvetler birbiri ile aynıdır ve bu germe kuvvetlerinin güç iletimine etkisi yoktur. Ancak bandın mukavemet hesabında ve germe kuvvetinin tayininde, ağırlıktan dolayı meydana gelen germe kuvveti dikkate alınmalıdır. Konveyörlerde iki kasnak arasındaki l uzunluğundaki bandın ağırlığı ise bant ağırlığından dolayı ilave olarak meydana gelen germe kuvveti; W l B SB =WB lsinθ (5.14) olacaktır.
5.2.2. Bant Tipi ve Tabaka Sayısının Tayini
Konveyörlerde bant tipi malzeme ve çalışma şartlarına; tabaka sayısı ise maksimum germe kuvvetine göre hesaplanır. Tabaka sayısının imkan nispetinde az olması bandın taşıyıcı rulolar üzerinde kolay form almasını sağlar. Bu bakımdan yüksek kaliteli band malzemesine ihtiyaç vardır. Banttaki maksimum germe kuvveti Smax ve malzeme iletim kapasitesine göre geniştir. Bant genişliği B ve tabaka başına dokunum mukavemeti KZ olmak üzere banttaki tabaka sayısı BKz S Z max = (5.15) bağıntısı ile bulunur.
5.2.3. Bandın Tahrik Gücü
Bandı tahrik etmek için gerekli gücü aşağıdaki bileşenlere ayırabiliriz. • Sistemi boşta çalıştırmak için gerekli olan güç • Malzemeyi yatay nakletmek için gerekli güç • Malzemeyi düşey olarak nakletmek için gerekli güç Sistem boşta çalışırken sadece sürtünme kayıpları karşılanır. Bu halde rulolardaki ve tamburlardaki sürtünme kayıplarını tespit edebilmesi için gerekir. Ancak çok sayıda rulonun aynı sürtünme karakteristiklerini vermesi güç olduğu gibi mekanik montaj ve imalat hataları, hesap sonuçlarına bir hayli tesir edebilir. Hatta zamanla çalışma esnasında rulo yataklarının yağlı olup olmaması ve kasıntı yapması bile sürtünme kayıplarını değiştirebilir. Diğer taraftan kaybın önemli bir kısmını teşkil etmekle beraber hesaplanmayan şu tesirler de vardır: • Bandın rulo sıraları arasında teşkil ettiği eğrinin bant hareketi dolayısıyla sürekli değişmesinden meydana gelen kayıp. Bu kayıp, band hızı rijitliğine, rulolar arasındaki mesafeye ve rulo sıraları arasındaki bandın maruz kaldığı çekme kuvvetine bağlıdır. • Bandın formlu kesitindeki malzemenin rulolar üzerinden geçerken şeklinin değişmesinden meydana gelen kayıp. Bu kayıp da banttaki çekme kuvvetine, rulo eksen açılarına ve rulo sıraları arasındaki mesafeye bağlıdır. Şu halde toplam sürtünme kaybını bulmak için bütün hareketli parçaların sürtünme kayıplarını toplamak ve yukarıdaki tesirleri göz önüne almak lazımdır. Bu ise imkansız gibidir. Pratik olarak sürtünme kaybını hesaplayabilmek için gerek nakledilen malzemenin gerekse konveyörün hareketli parçalarının toplam ağırlığı sisteme ait ortalama bir sürtünme katsayısı ile çarpılır. Tecrübeler ortalama çalışan bir çok konveyör tesisatı için ortalama sürtünme katsayısı 0.03 değerine esas alınabileceğini göstermiştir. Boşta çalışmaya ait sürtünme kaybının bulunması için önce bant ve hareketli parçaların birim boyuna isabet eden ağırlığı tespit edilmeli ve bu değer konveyör uzunluğu ile çarpılarak toplam ağırlığı bulunmalıdır. Toplam ağırlığın sürtünme katsayısı ile çarpımı ise sürtünme kuvvetini verir. Band ve hareketli parçaların birim boya isabet eden ağırlığı; D D T T B L W L W W1 = 2W + + [kg/m] (5.16) Eşdeğer konveyör uzunluğu L [m] olmak üzere boş konveyörü tahrik için gerekli güç;
Motor gücü için tahrik tambur gücünü tahrik mekanizmasının verimi η’ya bölünmelidir. Verim, tahrik mekanizmasının konstrüksiyonuna bağlı olarak değişir ve 0.8 ile 0.96 arasında seçilebilir.
Comments